Uyku, canlılar için nefes alma, yemek yeme ve su içme gibi hayati öneme sahip bir ihtiyaçtır. Gün içinde enerjik, mutlu ve sağlıklı olmak için kaliteli bir uyku en önemli unsurlar arasındadır. Yetişkin bir insan gün içinde ortalama 8 saat saat uyur ve bu süre insan ömrünün yaklaşık üçte biridir. İnsan uyumadan yaşamını sürdüremez. Bu yüzden kaliteli ve yeterli miktarda uyku, sağlığımızı korumak için vazgeçilmez bir faktördür. Peki uyku problemi neden olur? Uyku düzensizliği neden olur? Bu soruların cevapları yazımızın devamında.
UYKU NEDİR?
Uyku, bedensel ve zihinsel fonksiyonların yenilendiği dönemde gerçekleşen bir olaydır. Beden, kalp, beyin ve ruh sağlığı için çok önemli olan uyku, insanın en önemli ihtiyaçlarından biridir. Uyku problemi, düzensiz uyku problemi gibi sorunlar özellikle kalp sağlığını, kan şekeri düzeyini, bağışıklık sistemini ve buna benzer vücudumuzda hayati öneme sahip birçok işlevi olumsuz etkiler.
Uyku gün içerisinde biyolojik saate göre olusur. Biyolojik saatin en önemli etmenlerinden biri de ışıktır. Işık gözler tarafından algılanarak beyindeki ilgili merkeze iletilir ve bu merkez ışığın miktarına göre, kişinin uykusunu getiren şeyler veya uyanıklığı sağlayan maddelerle ve hormonlarla salgılanan merkeze uyarıcı mesajlar yollar. Bunun sonucunda kişi gün içerisinde ya uyumaya daha yatkın olur ya da hiç uyuyamaz.
Uyku problemi neden olur? Uykusuzluk (İNSOMNİ) nedir?
Uykusuzluk diğer adıyla insomni kalitesiz veya az bir gece uykusundan dolayı insan sağlığını etkileyen; öğrenme bozukluğu, bitkinlik, sinirlilik ve psikolojik belirtileri ortaya çıkaran en önemli rahatsızlıklardan biridir.
Uykusuzluk (insomni), dünya genelinde en sık karşılaşılan problemlerden biridir. Gelişmiş ülkelerde bu sorun çok daha fazladır. Yapılan araştırmalara göre dünya genelinde insanların %40’ı uykusuzluk problemi ile karşılaşıyor. Bunların arasında %10’u ileri düzeyde uykusuzluk problemi yaşamaktadır. Araştırma, kadınların uykusuzluk problemi ile daha sık karşılaştığını söylüyor.
Kaliteli bir uyku güzel bir yaşam için olmazsa olmazlardandır. Uykusuzluk problemi kişinin aile, iş ve sosyal yaşantısını olumsuz yönde etkiler. Uykusuzluk sorununu yaşayan insanlar ruhsal ve bedensel olarak çok kötü hissederler.
Ülkemizde yapılan araştırmalarda da benzer sonuçlar görülmüştür. Ülkemizde de uykusuzluk problemi kadınlarda daha sık görülmektedir. Yaş arttıkça bu problemde daha yoğun bir hale gelmektedir. Uykusuzluk probleminin çözümü tanıya bağlı olarak değişir ve ona göre bir tedavi uygulanır.
Uykusuzluk yakınması uykusuzluğun süresine göre 3’e ayrılır;
1) Uykusuzluk yakınması 1-7 gün arası sürdüyse akut ya da geçici,
2) 1 hafta ile 3 ay arasında ise subakut,
3) 3 aydan fazla sürmesi durumunda kronik insomniden
Uyku bozukluğu neden olur?
Uyku bozukluğuna neden olan birçok faktör vardır. Özelikle yaşın ilerlemesi uykusuzluk probleminin artmasında büyük rol oynar. Uyku bozukluğunun en yaygın nedenleri:
Depresyon hali, duygusal bozukluk,
Alkol tüketimi ve diğer kötü maddelerin kullanılması,
Panik bozuklukların oluşması,
Uyumadan önce yemek yeme
Erken saatlerde uyumamak
Uyumadan önce kafein içeren içeceklerin tüketilmesi ve çok fazla çay içmek
Yatağı uyku harici her şey için kullanmak( cep telefonu ile uğraşmak, film izlemek vb.)
Uykusuzluk sorunu NERELERE YOL AÇAR?
Düzenli ve kaliteli bir uyku sağlıklı bir yaşam için en önemli faktörlerden birisidir. Uykusuzluk problemi yaşayan kişiler hayat kalitesinin düşmesinden şikayet eder. Kronik uyku bozukluğu olanların ise ruhsal ve bedensel sağlığı ciddi derecede kötü bir hale gelir. Uykusuzluk sorunu şunlara yol açar:
Gün boyu yorgun hissetme ve dikkat eksikliği,
Konsantrasyon kaybı ve aşırı sinirlilik hali
İş performansının düşmesi
Depresyona girme
Metabolik bozuklukların ortaya çıkması ve yüksek tansiyon
Obezite ve bağışıklık sisteminin zayıflaması
Kronik uykusuzluk problemi alzheimer’a neden olabilir. Kronik uykusuzluk sorunu yaşayan biri alzheimer risk genlerine de sahipse bu kişinin alzheimer olma ihtimali yüksektir. Uykusuzluk ile alzheimer arasındaki bağlantı şu şekildedir:
Kişi çok fazla uykusuz kalırsa beyindeki amiloid miktarı artış gösterebilir ve bu durum beyne zarar verir. Amiloid Beta proteini alzheimer olma ihtimalini artırır. Bu protein beyin tarafından üretilir. Amiloid Beta proteinin görevi bittikten sonra yok olması gerekmektedir. Amiloid Beta proteinin yok olması işlemi sadece uyku sırasında gerçekleşir. Bu yüzden kronik uykusuzluk sorunu yaşayan insanlar bununla beraber alzheimer risk genlerine de sahipseler bu hastalığa yakalanma olasılıkları ciddi anlamda artış gösterir. Depresyon ve uykusuzluk sorunlarının yüksek olduğu topluluklarda insanların alzheimer olma ihtimalinin çok yüksek olduğu bilinmektedir.
Uyku bozukluğu tedavisi nasıldır?
Uyku bozukluğu tedavisi sırasında öncelikle uykusuzluğun nedenleri detaylıca araştırılır. Uyku bozukluğu yaşayan insanların geneli uyku alışkanlıklarının düzenlenmesiyle normale döner.
İnsanların gün içinde yaptığı bir takım hatalar kronik uykusuzluğa neden olabilir. Bunun yanı sıra uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu, gece aniden oluşan panik ataklar gibi birbirinden farklı rahatsızlıklar da gündüz yakınmalarına neden olabilir.
Hangi tip uykusuzluk sorunu yaşanıyorsa ona göre düzenlenmeler yapılmalı ve sonrasında melatonin takviyesi gibi tedaviler uygulanmalıdır.
Kaliteli ve rahat bir uyku için ilaçlar yerine uykusuzluğa neden olabilecek başlıca sorunların bildirinin bu sorunlara göre uygun bir tedavi planlaması yapmak gerekir.
Gün içerisindeki ideal uyku süresi kaç saattir?
Uyku süresi kişiden kişiye değişen özel bir durumdur. İhtiyaç duyulan uyku süresi genel olarak 4-10 saat arasında değişir. Hayatımızın yaklaşık olarak üçte birini uyarak geçiriyoruz. Günde kaç saat uyuyacağımız genetik faktörler de birlikte kişiden kişiye değişiklik göstermektedir.
Yetişkin bir insan için günde ortalama 8 saatlik bir uyku yeterlidir. Çocuklarda ise bu süre ortalama 5 saattir. Ancak bazı çocuklarda bu süre 12-14 saattir. Bu durum çocuklarda da genetik faktörlerin etkisiyle değişiklik gösterebilir.
Yetişkinlerde günde 7-8 saatlik bir uyku yeterlidir. Yetişkinlerde olduğu gibi, çocuklarda da uyku süreleri ve saatleri genetik faktörlerin etkisine göre değişiklik göstermektedir.
Çocukların uyku saatlerini ayarlarken uyuma ve uyanma ma saati sabit veya birbirine yakın olmalıdır. Çocukların uyku saatlerinin düzenli olması, çocukların uykuya dalma süresini kolaylaştıracak ve uyku problemlerine ilişkin sorunların önüne geçebilecektir.
Kaliteli ve rahat bir uyku için öneriler
Uyku problemleri ile karşılaşan insanlar hayatlarında birçok sorunla karşılaşır. Kaliteli bir uyku huzurlu bir yaşam için olmazsa olmazdır. Uyku olmadan yaşamak olanaksızdır. Uyku; yemek yemek ve su içmek gibi insanın vazgeçilmez bir ihtiyacıdır. Sağlıklı ve huzurlu bir hayatın yolu düzenli ve kaliteli bir uykudan geçer.
Kaliteli bir uyku güne zinde başlamanızı, vücudunuzun yenilenmesini ve kendini tamir etmesini sağlar. Uykunun birçok faydası vardır ancak bazı nedenlerden ötürü uykuya dalmak pek kolay olmuyor. Bunun sonucunda ise uykusuzluk problemleri ve gün boyu yorgunluk hali yaşanıyor.
Hayatımızda yapacağımız ufak değişiklikler uyku problemlerini ortadan kaldırabilir. Peki kaliteli bir uyku için neler yapmalıyız?
1) Uyku öncesinde televizyon izlemeyi bırakmalısınız.
2) Uyudunuz odanın sıcaklığı 21 ile 22 derece arasında olmalı.
3) Yatak odanızda telefon, bilgisayar, tablet gibi elektronik eşyalar bulundurmayın.
4) Gece lambası kullanmayın, karanlık bir yerde uyuyun. Uyku sırasında melatonin hormonu salgılanır. Bu hormonun salgılanması sadece karanlıkta meydana gelir.
5) Melatonin hormonunun en üst düzeyde salgılandığı saatler 23:00 – 03:00 arasındadır.
6) Akşam 19:00’dan sonra kesinlikle yemek yenmemeli, uyumadan önce çay ve kafein içerikli içecekler içilmemeli.
7) Bol bol spor yapın
Yoruma kapalı.